اخبار

در بخش دوم گفتگو با مهناز امامدادی دبیر ستاد مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به آمار‌های این حوزه اشاره شد و همچنین محدودیت‌ها و چالش‌های آن نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

وی در این گفتگو تاکید کرد که یک اتفاق خوبی که رخ داده اینکه ابتدا صرفاً نگاه جنسیتی به موضوع بود و کار را صرفاً زنانه می‌دانستند. اما خوشبختانه شاهد رشد گرایش آقایان هم به مشاغل خانگی هستیم و خیلی‌ها هم باور کردند که در همان فضای خانگی و بدون ایجاد مزاحمت برای خود و یا همسایگان دیگر می‌توان فعالیتی داشت. با توجه به مسائل و مشکلات زیاد مالی و در واقع بحث‌های ترافیک و خیلی از مباحث دیگری که مطرح است استفاده از فضای منزل برای آقایان و خانم‌ها و ایجاد کسب درآمد به شرط رعایت موازین مربوطه و چهار چوب آن مباحث کارشناسی که نیازمند هر رشته است، قطعاً می‌تواند یک فضای کاری بسیار خوبی را فراهم کند.
 
دیدارنیوز ـ در بخش اول گفتگو با مهناز امامدادی دبیر ستاد مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به سراغ تعریف مشاغل خانگی رفتیم و روند ثبت نام در سایت وزارت کار و فرآیند تاسیس یک شغل خانگی و نهاد‌های درگیر با این پدیده را هم مورد بررسی قرار دادیم.
 
در مطلب حاضر که بخش پایانی گفتگو با امامدادی است به آمار‌های این حوزه اشاره شد و همچنین محدودیت‌ها و چالش‌های آن نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفت. اگر علاقه‌مند به ایجاد یک شغل خانگی هستید. یا در حال حاضر در این حوزه فعالیت می‌کنید این گفتگو می‌تواند نکات خوبی را برای شما داشته باشد.
 
دیدارنیوز: در حال حاضر چند نفر از جامعه ما دارای مشاغل خانگی هستند؟ می‌توانید حدوداً بفرمایید؟

امامدادی: چیزی حدود سه میلیون نفر ثبت نامی داشته‌ایم. اما قطعاً آمار بیش از این‌ها است. خیلی از اشخاص اطلاعی ندارند و یا تمایلی ندارند که در قالب مشاغل خانگی، در قالب شکل رسمی فعالیت کنند. خیلی‌ها در همان شکل سنتی کارشان را انجام می‌دهند. آنچه که تاکنون به سامانه مشاغل خانگی مراجعه کرده‌اند چیزی حدود سه میلیون نفر است. بیش از سه میلیون نفر ثبت نامی داشتیم.

دیدارنیوز: آیا میزان افراد تحصیل کرده یا غیر تحصیل کرده برای شما مشخص است؟

امامدادی: الان من آمار همراهم نیست، اما خوشبختانه در بررسی‌هایی که انجام دادیم رشد گرایش افراد تحصیل کرده به مشاغل خانگی را داشتیم. اگر اشتباه نکنم ما سال‌های ۹۰ و ۹۱ چیزی حدود دو یا سه درصد بالای لیسانس را داشتیم. با سواد که زیاد داشتیم، اما این آمار بالای لیسانس است. اما آماری که چند ماه پیش نگاه می‌کردیم چیزی حدود ۱۰ درصد افزایش داشتیم.

دیدارنیوز: آیا این رشد خوبی است؟

امامدادی: بله رشد خوبی است. یک اتفاق خوبی که هم که رخ داده اینکه ابتدا صرفاً نگاه جنسیتی به موضوع بود و کار را صرفاً زنانه می‌دانستند. اما خوشبختانه شاهد رشد گرایش آقایان هم به مشاغل خانگی هستیم و خیلی‌ها هم باور کردند که در همان فضای خانگی و بدون ایجاد مزاحمت برای خود و یا همسایگان دیگر می‌توان فعالیتی داشت. با توجه به مسائل و مشکلات زیاد مالی و در واقع بحث‌های ترافیک و خیلی از مباحث دیگری که مطرح است استفاده از فضای منزل برای آقایان و خانم‌ها و ایجاد کسب درآمد به شرط رعایت موازین مربوطه و چهار چوب آن مباحث کارشناسی که نیازمند هر رشته است، قطعاً می‌تواند یک فضای کاری بسیار خوبی را فراهم کند.

دیدارنیوز: در بسیاری از کشور‌ها مشاغل خانگی نقش بزرگی را در اقتصاد و رشد اقتصادی آن کشور دارند. آیا شما در این زمینه رصد کرده‌اید که در این زمینه در کشور ما چه اتفاقی رخ داده است؟

امامدادی: در کشور ما اتفاقات خوبی در حال رخ دادن است. به ویژه این که ما طرح ملی توسعه مشاغل خانگی را مطرح کردیم. من در ادامه توضیحات کاملش را خدمتتان عرض می‌کنم. اما در مقایسه با سایر کشور‌ها یک تفاوت عمده در تعریف ما از مشاغل خانگی وجود دارد. در بسیاری از رشته‌ها شما می‌بینید که ممکن است حدود هفتصد یا هشتصد یا هزار تا رشته باشد. اما آن محدودیتی که ما در کارمان و در تعریف مشاغل خانگی داریم، آن‌ها ندارند. در تعریف ما در واقع اصل قضیه در خانه بودن است. اما برای آن‌ها از خانه مهم است. بخشی از فعالیت در خانه انجام شود کفایت می‌کند. مثلاً اگر بخواهم به شکل مشخص مثال بزنم نگهداری از سالمندان، ارائه خدمات پزشکی، فیزیو تراپی و نگهداری حیوانات و نگهداری کودکان و خیلی موارد این چنینی در خارج از کشور به عنوان رشته‌های خانگی قید می‌شود. در واقع در کشور ما مشاغل خانگی و خدمات خانگی تفکیک شده‌اند.

دیدارنیوز: کدام بهتر است؟ وضعیت ما مناسب‌تر است یا وضعیت آن‌ها؟ آیا در این زمینه آن‌ها پیشرفته‌تر هستند یا ما؟

امامدادی: اگر بخواهیم در تعریف بهتر بودن شرایط فرهنگی کشور هم لحاظ کنیم قطعاً بحث مشاغل خانگی بر منفک بودن آن بهتر است. اگر ما بتوانیم یک ساز و کار نظارتی گسترده را فراهم کنیم که در قالب مشاغل خانگی مشکلی برای اشخاص پیش نیاید، شاید فرصت‌های بیشتری را برای اشتغال ایجاد کند که خدمات خانگی دهند. اما بخش‌های دیگری از وزارت تعاون و کار و رفاه اجتماعی خدمات خانگی را به شکل جداگانه دنبال می‌کنند. این که در تعریف مشاغل خانگی نمی‌آید، به معنای خط زدن آن‌ها و فراموش کردنشان نیست. اما تحت عنوان مشاغل خانگی نمی‌آیند و ساز و کار خاص خودشان را دارند.

دیدارنیوز: گفته می‌شود برای ایجاد شغل در هر زمینه‌ای خیلی موانع وجود دارد و موانع قانونی وجود دارد و حتی توصیه شده بود که این موانع را تا جایی که می‌توانید از سر راه بردارید و اجازه دهید که کار‌ها راحت انجام شوند آیا در مشاغل خانگی چنین اتفاقی می‌افتد؟

امامدادی: ما سعی می‌کنیم موانع کمتر باشد و سعی می‌کنیم تسهیل‌گری را داشته باشیم. در کلیه مذاکرات و مکاتبات و بازدید‌هایی که انجام می‌دهیم در بسیاری از موارد تلفن‌هایی هم می‌شود که مثلا ارباب رجوع یا مراجعه کننده می‌گویند که به گفتند که چنین موردی است، اما ستاد مشاغل خانگی و دبیر خانه ستاد نمی‌پذیرید. من به آن‌ها می‌گویم که این نامه من است و من گفتم و خواهش می‌کنم که چنین موردی نباشد. در هر صورت گاهی اوقات سلایق شخصی است و گاهی اوقات صلاح دید‌هایی است که همکاران ما و دستگاه‌های اجرایی در استان‌ها با یک رشته مخالفت می‌کنند. خب فرد که به ما مراجعه می‌کند، می‌گوید که این رشته مصوب است، اما در استان با من مخالفت می‌کنند. بر حسب وظیفه همکاران تماس می‌گیرند. مثلاً یک مورد استان جنوبی بود و خودم پیگیری کردم. فرد می‌خواست شکایت کند و خیلی عصبانی شده بود. وقتی گفتیم که این رشته جزء رشته‌های مصوب است، بیشتر هم عصبانی شد و گفت دلیل این کارشکنی چیست؟ وقتی بیشتر بررسی کردیم دیدیم که این فرد اسم این فعالیت را این رشته گذاشته و آنچه که در خانه اتفاق می‌افتد چیز دیگری است. یعنی صرف این که ما با نامگذاری اسمی که روی فعالیت می‌گذاریم مشکل حل نمی‌شود اگر مثلاً فرض کنید فرد به دلیل کسالتی که دارد نباید عمل جراحی روی لثه و دندانش انجام دهد و بگوید که می‌خواهد کاری انجام دهد. اما عملاً وقتی که مراجعه می‌کند قصدش همان است. برای همین ما می‌گوییم که آن اتفاقی که می‌خواهد تحت عنوان فعالیت مشاغل خانگی رخ دهد برای ما خیلی مهم است. خواهش من این است که متقاضیان محترم بدانند اگر حساسیتی نشان داده می‌شود و گاهی اوقات ممانعتی می‌شود قطعاً برای سلامتی و صلاح خودشان است ما در مواردی می‌بینیم اصرار می‌کنند که کاری صورت گیرد، بعد که دچار مشکل می‌شوند ما شرمنده می‌شویم که چرا بیشتر سخت گیری نکردیم که نگذاریم چنین اتفاقی رخ دهد.

دیدارنیوز: اتفاقاً می‌خواهم دو چالش را مطرح کنم. یک چالش افرادی هستند برای ایجاد شغل به شما مراجعه می‌کنند و یک چالش در سیستم اداری کشور است. کدام یک از این چالش‌ها بیشتر برای شما دست و پا گیر است؟

امامدادی: خب طبیعتاً هر دوی این‌ها به جای خودش مطرح است. اما ما با نگاه تسهیلگری که داریم سعی می‌کنیم تا جایی که ممکن است این‌ها را به حداقل برسانیم.

دیدارنیوز: شما در وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی این نگاه را دارید و جناب وزیر هم فکر می‌کنم گام‌های بلندی بردارند. آیا سازمان‌های دیگر هم با شما همین همکاری را دارند؟

امامدادی: خب گاهی اوقات مشکلاتی ایجاد می‌شود.

دیدارنیوز: می‌خواهیم که بیان بفرمایید که کدام یک از سازمان‌ها ناکارآمد هستند و یا بیشتر چوب لای چرخ شما‌ها می‌گذارند؟

امامدادی: من ناکارآمد یا چوب لای چرخ گذاشتن را استفاده نمی‌کنم.

دیدارنیوز: شاید بگوییم سلیقه شان متفاوت است.

امامدادی: در واقع شاید اشراف بیشتر آن‌ها با آن رشته و با آن فعالیت و یا حساسیت و وسواسی که روی آن رشته خاص دارند و تعصب خاصی که روی رشته‌شان دارند باعث می‌شود که بیش از حد لازم روی رشته‌ها حساسیت نشان دهند. مثلاً ما در رشته‌های مربوط به مواد غذایی شدیداً با این مشکل روبه رو هستیم. رشته‌های مواد غذایی نیاز است که یک تأییدیه بهداشتی داشته باشند.

دیدارنیوز: درست هم هست.

امامدادی: بله دقیقاً و خود شما الان می‌فرمایید درست است.

دیدارنیوز: فکر می‌کنم همه تأیید کنند، چون به هر صورت بحث امنیت غذایی است.

امامدادی: مشکل اینجاست همه تا زمانی تأیید می‌کند که خودشان نخواهند وارد فعالیت شوند. اما هنگامی که خودشان می‌خواهند فعالیت کنند انتظار این است که از خیلی باید‌ها چشم پوشی شود و بر روی خیلی از نکات و الزامات بهداشتی حساسیت نشان داده نشود. در حالی نیاز است در آن‌ها نکات مهم بهداشتی و ایمنی در آن‌ها داشته باشد. بحث امنیت، بهداشت و سلامت بحث بسیار مهمی است. اما گاهی اوقات از نظر من که تخصصی در این زمینه ندارم شاید این گونه به نظر می‌آید که حساسیت‌ها بیش از حد ممکن است. برای فعالیت‌های مربوط به مواد غذایی باید یک تأییدیه بهداشتی گرفته شود و برای فراورده‌های خوراکی و آشامیدنی یک دستورالعمل خاصی دارند. آن چه که در وزارت بهداشت است برای فعالیت‌های کارگاهی است. اما وزارت بهداشت می‌گوید همین چار چوب‌ها را باید برای خانه هم رعایت کنید. ما اینجا به مشکل می‌خوریم. چون خانه خانه است و کارگاه کارگاه است و طبیعتاً هیچکدام شرایط یکدیگر را ندارند. یکی از اختلاف نظر‌های ما در زمینه مشاغل خانگی با وزارت بهداشت و درمان همین موضوع است. مشکل این است که برخی استان‌ها این شرایط را می‌پذیرند و در برخی استان‌ها این شرایط پذیرفته نمی‌شود.

دیدارنیوز: این چالش را جز با وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی با جایی دیگری مثل وزارت دارایی و اداره اماکن ندارید؟

امامدادی: با اماکن تاکنون مشکلی نداشتیم و خیلی خوب همراه بودند. اگر هم ایرادی گرفتند بعداً دیدیم که به جا بوده است. خوشبختانه در این زمینه همراهی بسیار خوبی از نیروی انتظامی داشتیم. در مورد وزارت بهداشت هم باید عرض کنیم این گونه نبوده که همیشه سخت گیرانه باشند. برخی از موارد را خودمان بازدید می‌کنیم و من می‌گویم که من کارشناس بهداشت یا کارشناس بهداشت و درمان نیستم، اما خودم هم به عنوان یک مسئول می‌گویم که این ضوابط لازم را ندارد و نباید فعالیتش ادامه پیدا کند.

دیدارنیوز: بنابراین خودتان هم روی مشاغل خانگی نظارت دارید و گه گاهی بازرسی‌ها و نظارت‌ها را دارید؟

امامدادی: بله، ما نظارت می‌کنیم. بازرسی‌های موردی را داریم. همکاران ما در استان‌ها این بازرسی‌ها را دارند. در بازدید برخی از موارد واقعاً آن ضوابط لازم را رعایت نمی‌کنند. حتی در و دیوار را که نگاه می‌کنیم به نظرمان خیلی آن ضوابط لازم رعایت نشده است.