اخبار

«رونق تولید»، «مقابله با فقر مطلق» و «اشتغالزایی» سه ضلع اصلی مثلثی را تشکیل می‌دادند که اقتصاد ایران در امتداد برنامه‌های اجرایی‌اش برای مقابله با تحریم‌های بیرونی در دستور کار قرار داد. مثلثی که از منظر کارشناسان تحقق بنیادین آنها می‌تواند بخش قابل توجهی از مشکلات کلان کشورمان در بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و...را پوشش دهد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل، در این میان بررسی‌های تحلیلی نشان می‌دهد با گسترش روز افزون فناوری‌های نوین به ویژه فناوری دیجیتالی و گسترش فضای مجازی فرصت‌های زیادی برای مشاغل خانگی ایجاد شده است به‌طوری که 20 درصد درآمد کشورهای در حال توسعه از مشاغل خانگی به دست می‌آید که نمونه آن کشورهای چین و بنگلادش هستند. کشورهایی که از طریق توسعه مشاغل خانگی و خرد تلاش می‌کنند تا ظرفیت‌های تازه‌ای در اقتصاد ایجاد کنند و ارزش افزوده بیشتری بیافرینند. قابلیت انجام این نوع کسب و کار در منزل سبب ایجاد مزایای بسیاری برای شاغلین آنها می‌شود. از جمله می‌توان به ایجاد توازن بین مسوولیت خانوادگی زنان و اشتغال آنان، حذف هزینه‌های مربوط به خرید، رهن اجاره کارگاه و رفت و آمد اشاره کرد.

در شرایطی که کسب و کارهای خانگی به عنوان راهکاری مهم برای ایجاد اشتغال و درآمد در جهان محسوب می‌شوند اقتصاد ایران هم برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده‌اش تلاش می‌کند تا زمینه‌های مطلوب‌تری را برای کنشگری این نوع کسب و کار ایجاد کند.

بر اساس آمارهای منتشر شده توسط وزارت تعاون، الگوی جدید کسب و کارهای خانگی که از سال گذشته در ۹ استان کشور اجرایی شد، با ایجاد ۳۲برند منجر به اشتغال ۵ هزار و ۸۰۰نفر در حوزه مشاغل خانگی و اتصال محصولات

۱۰ هزار متقاضی به بازارها شده است. الگویی که بعد از اجرای آن در این استان‌های هدف، قرار است پس از شناسایی نقاط ضعف و نتایج اجرای الگوی جدید توسعه کسب و کارهای خانگی در ۹ استان مذکور، این طرح به تدریج در سایر استان‌های کشور نیز اجرایی شود.

الگوهای رشد مشاغل خانگی در استان ها

برای ایجاد و توسعه مشاغل خانگی متناسب با هر استان و منطقه ضرورت دارد که در بررسی و شناسایی فعالیت‌های مشاغل خانگی، اولویت‌بندی مزیت‌های استانی در نظر گرفته شود. در همین راستا از سال گذشته الگوی جدید توسعه مشاغل خانگی از سال گذشته پیاده‌سازی و در ۹ استان کشور به صورت آزمایشی اجرایی شد.

الگوی جدید توسعه کسب و کارهای خانگی به‌طور کلی در 3 فاز طراحی شد. در مرحله نخست بررسی، شناسایی، اولویت‌بندی مزیت‌ها متناسب با نیاز محلی، ملی و منطقه‌ای، در مرحله دوم توانمندسازی متقاضیان در قالب استعدادسنجی و اجرای دوره‌های آموزشی و در مرحله سوم نیز اتصال این مشاغل به بازار پیش‌بینی شد. در فاز نخست یعنی شناسایی اولویت‌ها و مزیت‌ها در استان‌های پایلوت ۲۶۱ مورد مزیت‌ نسبی شناسایی شد. همچنین ۱۵۰ بنگاه، تعاونی و خوشه‌های کسب وکار برای مشارکت به کار گرفته شدند.در فاز توانمندسازی، بعد از استعدادسنجی متقاضیان به حدود ۲۶ هزار متقاضی مشاوره شغلی داده شد و حدود ۱۷ هزار و ۵۰۰ متقاضی نیز در دوره‌های آموزشی متناسب با نوع استعداد خود شرکت کردند.عدم توانایی اتصال به بازار که یکی از محدودیت‌های بسیاری از کسب و کارهای خرد و متوسط است، در الگوی جدید مشاغل خانگی در دستور کار قرار گرفت که در این فرآیند، به ترتیب شناسایی برندهای ملی و استانی، شرکت‌ها و کارآفرینان، هدایت صاحبان مشاغل خانگی به ارتقای کیفیت محصولات و بسته بندی، برندسازی و استانداردسازی، ظرفیت‌سازی بازارهای فیزیکی و الکترونیکی و اتصال به بازار و بنگاه‌های بالادستی در یک قالب مشخص معرفی شد.در فاز فرآیند اتصال به بازار، محصولات ۱۰ هزار و ۶۰۰ متقاضی به بازارهای مربوطه معرفی شدند؛ همچنین ۳۲ برند در ۹ استان پایلوت اجرای الگوی جدید مشاغل خانگی ایجاد شده است که در نهایت پیاده‌سازی الگوی جدید توسعه کسب و کارهای خانگی در ۹ استان آذربایجان غربی، ایلام، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، کردستان، خراسان رضوی، کرمانشاه و لرستان با ایجاد برندها و شبکه‌های جدید منجر به ایجاد هزار و ۸۰۰ شغل خانگی شد.

نمونه‌های مصداقی از ظرفیت‌سازی منطقه‌ای

در استان آذربایجان غربی یک برند در حوزه پوشاک، در استان ایلام ۳ برند در بخش‌های عسل، انیمیشن و فناوری حوزه فرش، در استان چهارمحال و بختیاری ۲ برند در حوزه‌های نمدبافی و زعفران، در استان خراسان جنوبی3 برند در حوزه‌های تولید عسل، حوله بافی، تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، در استان خراسان شمالی یک برند، در استان کردستان ۴ برند در حوزه‌های کلاش‌بافی، گلیم‌بافی، عسل و پوشاک، در استان خراسان رضوی ۷ برند در حوزه‌های دست‌بافته‌های داری، سفره کردی، فرت‌بافی، دست بافته‌های ابریشمی، گیوه بافی و دست دوزهای چرمی، در استان کرمانشاه ۶ برند در حوزه‌های مرغ بومی، پوشاک، عسل، گیوه بافی و در استان لرستان ۵ برند در بخش‌های مندیش سبز، تولید لباس محلی، فراوری سبزیجات و دست دوزهای چرمی ایجاد شده است. علاوه بر این در این استان‌ها

۲۰ برند دیگر در مرحله ایجاد قرار دارند.آخرین آمار از عملکرد مشاغل خانگی در سراسر کشور حاکی از آن است که در سال گذشته حدود ۱۰۵ هزار مجوز برای فعالیت‌های مشاغل خانگی صادر شده است که ۶۶ هزار نفر آنها تسهیلات دریافت کردند.

محدودیت‌ها و چالش‌های مشاغل خانگی

در عین حال که کسب و کارهای خانگی فرصت مغتنمی برای اشتغالزایی هستند اما متقاضیان باید پیش از ورود به این نوع کسب و کارها به توانایی‌ها و از همه مهم‌تر بازار فروش محصولات خود در جغرافیای محلی، ملی و منطقه‌ای توجه کنند. در این بین عدم توجه کافی به «بازار» و آمادگی نداشتن اغلب متقاضیان برای حضور در بازار یکی از محدودیت‌های پیش رو است.

همچنین در حوزه سیاست‌گذاری نیز عدم حمایت‌های مناسب مالی و غیرمالی از متقاضیان مشاغل خانگی به ویژه اشخاص پشتیبان، عدم شناسایی رشته‌های جدید مشاغل خانگی در حوزه‌های صنایع، تولید بدون کارخانه و فناوری اطلاعات، سلیقه‌ای عمل کردن بانک‌ها در پرداخت تسهیلات و وجود مغایرت‌های متعدد قانونی به ویژه در نظارت، بیمه و کاهش تعرفه‌های سوخت در مشاغل خانگی و فقدان برنامه‌ریزی آموزشی مناسب برای توانمند‌سازی متقاضیان از جمله محدودیت‌هایی است که وجود دارد.

بر اساس این گزارش، قرار است پس از شناسایی نقاط ضعف و نتایج اجرای الگوی جدید توسعه کسب و کارهای خانگی در ۹ استان مذکور، این طرح به تدریج در سایر استان‌های کشور اجرایی شود. آنچه در حال حاضر مهم به نظر می‌رسد. و باید به آن توجه جدی شود این است که ارتقای سطح تخصصی و حرفه‌ای مشاغل خرد و خانگی، تنها به یک وزارت خانه محدود نمی‌شود بلکه دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده در مسیر رونق تولید، اشتغالزایی و مقابله با فقر نیازمند بسیج مجموعه دولت، دستگاه‌های اجرایی و نهادهای غیردولتی و همچنین بسیج عمومی و مردمی و تحریک جامعه به سوی رشد و بالندگی است. واقعیتی که همه بخش‌های تاثیرگذار جامعه باید آن را پذیرفته و در مسیر تحقق آن گام بردارند.