اخبار

یکی از زیباترین صنایع دستی استان کردستان، که همواره حس و حالی نوستالژی را با خود یدک می‌کشد و دنیای زیبای قدیمی پدربزرگ و مادربزرگ‌ها را برایمان تداعی می‌کند؛ ارغوان بافی است.

سبدهای بافته شده از چوب را به یاد دارید؟ اصلا در زمان حال از این نوع سبدها را به چشم دیده‌اید؟ سبدهایی که تصویری از زمان‌های گذشته را به تصویر می‌کشند و ما را به زمان‌های دور می‌کشانند.

همان زمان‌هایی که پدربزرگ میوه‌های چیده شده از باغ را به جای گذاشتن در سبدهای پلاستیکی در سبدهای زیبای بافته شده از چوب می‌گذاشت، همان زمان‌هایی که مادربزرگ میوه‌ها را در سینی‌های بافته شده از چوب پهن می‌کرد تا شب‌های سخت و طولانی زمستان را با خوردن میوه‌های خشک شده  سپری کنند.

سبدهای زیبایی که از دل طبیعت سر برآورده و انسان گذشته خلاقیت را چاشنی طبیعت کرده تا هنری بیافریند که در اوج زیبایی و سادگی، هم نیازهای حال حاضرشان را رفع کند و هم یادگاری باشد که از هنر دست آن‌ها برای آیندگان باقی می‌ماند.

سبدهایی بافته شده با ترکه‌های نازک بید و ارغوان، تبدیل شدن به سبدهایی که در نهایت سادگی از ظرافت خاصی برخوردارند که در پیچ و خم زمان شاید استفاده خود را از دست داده باشند! اما همچنان محبوبیت خود را در بین کردستانی‌ها حفظ کرده است.

در گذشته که ظرف‌های پلاستیکی راهشان را به خانه‌ها باز نکرده بودند و یا در زمانی که هنوز ظرف‌هایی از جنس پلاستیک ساخته نشده بود، سبدهای بافته شده از چوب و یا همان ارغوان بافی ایده‌ای بود که از ذهن انسان قدیم برای رفع نیازهای روزانه‌اش گذشت.

ارغوان بافی

مادربزرگی از زمان‌های جوانی‌اش که سبدهایی از جنس چوب می‌ساخته است؛ می‌گوید: در مناطقی که درخت ارغوان یافت می‌شد برای ساخت این سبد مردان به سراغ درخت‌های جوان ارغوان می‌رفتند و با ظرافت و دقت خاصی ترکه‌های چوب را از درخت جدا می‌کردند، زیرا هرگونه خطایی در بریدن چوب‌ها سبب خشک شدن کامل درخت ارغوان می‌شد.

او می‌گوید: در مناطقی که درختان ارغوان یافت می‌شود کار سبد بافی به نسبت آسان‌تر است؛ چون معمولا زمانی شاخه‌های ارغوان از آن جدا می‌شد که شاخه‌ها نازک‌تر و انعطاف‌پذیرتر بودند.

به گفته وی، در مناطقی که درخت ارغوان نایاب بود، ناچارا برای رفع نیاز و نیاز روزمره خود به این سبدهای چوبی از شاخه‌های نازک بید استفاده می‌کردند.

نحوه ساخت سبدهای چوبی

این زن از دیار گذشته در خصوص نحوه ساختن سبدهای چوبی می‌گوید: بعد از بریده شدن شاخه‌ها، این ترکه‌ها را برای مدتی در آب و در محیطی مرطوب قرار می‌دادیم تا آماده کار شوند و انعطاف‌پذیری بیشتری پیدا کنند.

او می‌گوید: در همه شهرها از این نوع سبد ساخته می‌شد، اما در کردستان این کار توسط زنان کُرد انجام می‌گرفت.

ادامه می‌دهد: ترکه‌ها بعد از منعطف شدن از آب خارج و در دستان هنرمند زنان کُرد قرار می‌گرفت؛ طرح این سبدها معمولا به صورت دایره و اغلب به صورت بیضی بود.

می‌گوید: در بافتن این سبدها تنها دست نبود که دخیل بود، برای بافتن این سبدها باید ترکه را بین انگشتان پا قرار می‌دادیم و با دست‌ها رج‌ها را کم و زیاد می‌کردیم.

وی اضافه کرد: زن‌های کُرد بسته به نیاز خود ترکه‌ها را به صورت سبدهای بسیار عمیق، یا به صورت سینی مانند و یا به صورت سبدهای کوچک میوه و در اندازه‌های مختلف در می‌آوردند.

موارد استفاده از سبدهای چوبی

به گفته این مادربزرگ، زنان قدیم از این سبدها برای خشک کردن میوه‌های تابستانی، آبکش کردن برنج، جای نان، جای میوه و حتی برای حمل نوزادهای کوچک خود حین کار روزانه و بستن آن بر روی دوش و ... استفاده می‌کردند.