اخبار

چادر سیاه کرونا بر سر چادرشب رویین اسفراین

خراسان شمالي

۱۴۰۰/۰۹/۱۰

خلاصه خبر

رویین اسفراین خراسان شمالی با ۲۰۰ کارگاه بافندگی که از آن به عنوان دهکده نساجی کشور نام برده می شود هم اکنون محل کار بیش از ۳۰۰ بانوی بافنده ای است که هنر چادرشب بافی را نسل به نسل از مادرانشان هدیه گرفته و سهمی در اقتصاد کشور دارند.


متن کامل خبر

به گزارش دبیرخانه طرح ملی توسعه مشاغل خانگی خراسان شمالی به نقل از خبرگزاری ایرنا در روستای رویین باید گامهایت را با صدای چله کشی زنان بافنده هماهنگ کنی و این صدا سال هاست که با لالایی مادران در آمیخته و حالا به جزئی جدانشدنی از زندگی و معاش آن ها تبدیل شده است به طوری که محال است که  در کنج خانه های روستاییان و تاق های کاهگلی آن ها یکی دستگاه بافندگی و چله کشی نباشد.
نمی توان گفت نخستین بار چگونه تارو پود چادر شب در این روستای بسیار زیبا و پلکانی تنیده شد و چه فردی نخستین بار نخ را در دستگاه چوبی تولید خود روستا به پارچه های قرمز، زرد و سیاه و در واقع چادر شب تبدیل کرد اما هر که بود و هر داستانی که چادر شب دارد ریشه در پیشنیه ای ۳۰۰ ساله دارد و این گونه است که نام رویین و چادر شب بافی با هم عجین شده و هم اکنون سالانه ۱۶۰ هزار متر مربع منسوجات سنتی در این روستای کوچک ماسوله‌ خراسان شمالی که خانه‌ها آن در قلب منطقه‌ کوهستانی  آلاداغ، شامیران و بالازار جاخوش کرده‌اند تولید می شود.
روستای رویین که در دره پر از درختان سیب، گلابی، گیلاس و آلبالو واقع شده همه ساله پذیرایی شمار زیادی از گردشگران داخلی و حتی خارجی است که به شوق دیدن فعالیت واحدهای کارگاهی نساجی به این خطه در جنوب شرقی بجنورد و در ۲۰ کیلومتری اسفراین سفر می کنند.
کارشناسان میراث فرهنگی قدمت این روستا را با توجه به وجود بارگاه امام‌زاده اسحاق و بناها و تپه‌های تاریخی آن ۵۰۰ سال می دانند و از دیگر سو در این روستای زیبای ۸۰۰ خانواری  ۳۰۰ بانوی بافنده در ۲۰۰ کارگاه بافندگی فعالیت می کنند که همه آن ها کارت صنایع دستی دارند. 
با توجه به تعداد بافندگان و خانواده هایی که به این حرفه اشتغال دارند روستای رویین حرف نخست را در پارچه بافی و نساجی در استان ۸۶۳ هزار نفری خراسان شمالی می زند و بیجا نبوده که نام این روستای زیبا چهار هزار نفری به عنوان دهکده نساجی ایران ثبت شده است.
از دیگر سو این هنر قدیمی مهر اصالت سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) را نیز دریافت کرد با این حال بافندگان چادر شب و حوله و پارچه های سنتی این روزها حال و روز خوبی ندارند و با برخی مشکلات درگیرند که شیوع کرونا و توقف چرخ گردشگری موجب بروز آن هاست. 

نخ و رنگ و پارچه
 چادرشب انواع مختلف دارد و از زیباترین ومرغوب ترین آن ها که چادر شب ابریشمی و ویژه نوعروسان است می توان یاد کرد.
رنگ غالب این چادر شب زیبا قرمز است قرمزی بسیار منحصر به فرد و زیبا که مخصوص نوعروسان بافته می شود و رختخواب جهیزیه عروسان را در آن می پیچیدند و البته چادرشب هایی از نخ پشمی و پنبه ای نیز بافته می شود که این روزها و با توجه به تورم گوی سبقت را از ابریشم ربوده اند.
نقش چادر شب و البته حوله و سفره نان و پارچه ها هندسی و بیشتر راه راه و چهارخانه است و سبب نامگذاری آن به عنوان چادر شب مشخص نیست و  شاید در زمان های دور به عنوان روانداز در شب‌ها به‌کار برده می‌شد و به‌همین دلیل به آن چادرشب گفته‌اند.
ابعاد چادرشب معمولا ۲×۲ و از ۶ تخته با طرح‌های ذهنی و بدون استفاده از نقشه یا طرح در رنگ‌های متنوع توسط زنان بافته می‌شود.
دستگاه و ابزار تولید این نوع پارچه همه از چوب بوده و در داخل روستا تولید می‌شود  و در حال حاضر به‌طور تقریبی ۱۰۰ تا ۱۲۰ نفر به روش سنتی کار می‌کنند و بقیه با دستگاه (نیمه اتوماتیکی که به آن استقلال نام داده اند کار می کنند.
ز چادرشب برای برای پیچیدن رختخواب‌ به ویژه رختخواب نو عروس استفاده می‌شود، موارد استفاده چادرشب در روتختی، روبالشی، رومیزی، پوشش کمر، رختخواب پیچ، پرده نیز دیده می شود.
ابزارهای دست ساز بافت چادر شب
ابزارهایی که در بافت چادر شب و حوله و سفره به کار برده می شود مانند عاروس و ورد و شانه و ارج و ماکو از چوب است و ساخته دست خود اهالی رویین و در واقع آن تعداد از روستاییان که بافندگی نمی کنند در تولید نخ و رنگ و فروش فعالیت دارند.
اما این روزها کرونا نسخه دیگری برای این هنر اصیل که قدمتی دیرینه دارد پیچیده که شنیدن آن از زبان بافندگانی که ۹۰ درصد آن ها زن هستند غم انگیز است.
بافندگان این روستا از کاهش فروش، افزایش قیمت مواد اولیه و هزینه های دیگر تولید چادر شب و دیگر دستبافته های داری در این روستا گله مند هستند و یکی از موارد دیگری که به آن اشاره می کنند طولانی بودن دریافت تسهیلات بانکی است.
زهرا حسن نیا یکی از این زنان بافنده است که از کاهش ورود گردشگران به روستا و به تبع کاهش فروش منسوجان تولیدی در روستا گلایه مند است.
پیامدهای کرونا 
وی گفت: قبل از شیوع ویروس کرونا، تمامی سرمایه خود را صرف خرید مواد اولیه کردیم اما منسوجات ما از چادر شب گرفته تا حوله و پارچه و سفره روی دستمان مانده است و ۲ سال است با رکورد مواجهیم.
وی افزود: هم اکنون  بازار کمی بهتر شده اما بازهم  بخشی از محصولات تولید شده در انبار دپو شده است و هنوز هم با چک برگشتی مواجهیم و متاسفانه بانک ها هم برای پرداخت تسهیلات آنقدر ما را معطلمی کنند که نوشداروی پس از مرگ سهراب به دست ما می رسد.
غیبت مشتریان همیشگی 
عشرت کاوه مدیر تعاونی شرکت تعاونی گل آرا نیز گفت: شیوع ویروس کرونا سبب شد تا مشتریان قدیمی این محصولات که به صورت کلی محصول را خریداری می‌کردند، اقدام به خرید نکنند و اگرچه امسال فروش کمی رونق دارد اما مشتریان همیشگی را از دست داده ایم و یا تعداد کمی دوباره برای خرید مراجعه کرده اند.
وی با بیان این که هم  اکنون فروش مواد اولیه نیز اقساطی نیست افزود: در گذشته صاحبان شرکت‌های مواد اولیه بدون اعطای چک مواد اولیه را در اختیار ما قرار می‌دادند اما اکنون اعلام می‌کنند که فروش فقط نقدی است.
کاوه از کاهش فروش اینترنتی خود نیز خبر داد و خاطرنشان کرد: مقدار قابل توجهی از فروش ما از طریق فروش اینترنتی بود که متاسفانه فروش از این طریق نیز کم شده است.
رکود بازار
در گفت و گو با بافندگان گله مشترک همگی دیر رسیدن و معطلی دریافت تسهیلات بانکی و رکود بازار است که این روزها در حال بدتر شدن نیز هست.
این افراد می گویند: برای دریافت تسهیلات بانکی باید راه درازی را طی کنند و از دیگر سو تا این تسهیلات به دست آن ها می رسد تورم موجب کم ارزش شدن پول می شود.
آن ها می افزایند: با وجود این که کم کم تعداد گردشگران ورودی به روستا به حال قبل بازمی گردد اما میزان فروش هم چنان کم و دلیل  آن رکود اقتصادی حاکم برجامعه است که خریدهایی مانند حوله و ملحفه و چادر شب را در اولویت های آخر گردشگران قرار می دهد و خرید سوغات کاهش یافته است.
در عین حال بافندگان امید دارند که در دولت جدید گشایش های اقتصادی به بازار تحرک مثبتی ببخشد و شرایط اقتصادی جامعه و مردم بهتر و به تبع رونق نیز به بازارهای خرید از جمله به این صنعت دیرینه و کهن در این روستای کوچک بازگردد.